Interview uroloog Anne Figdor: nierstenen voorkomen

Wie een niersteen heeft gehad, loopt een reële kans dat het terugkomt. Door patiënten zo goed mogelijk te begeleiden is dat te voorkomen. Uroloog Anne Figdor introduceerde een nauwe samenwerking tussen specialisten binnen én buiten het LangeLand.

Nierstenen komen steeds meer voor. In sommige delen van de wereld is sprake van een stijging van maar liefst 37 procent. Anne Figdor: “Dat komt omdat het met ons steeds beter gaat. Het ontstaan van nierstenen hangt nauw samen met onze eetgewoonten. Veel vlees, te veel zout en te weinig drinken zijn enkele risicofactoren. Maar er kunnen ook andere zaken een rol spelen, zoals medicijngebruik, overmatig zweten, veelvuldige urineweginfecties of een te snel werkende bijschildklier. Omdat stenen vaak terugkomen, is het belangrijk om te kijken of de oorzaak is te vinden en patiënten zo goed mogelijk te begeleiden.” Anne Figdor is sinds september 2019 werkzaam als uroloog bij het LangeLand. Samen met haar collega’s voerde ze - zelfs in dit coronajaar - al 115 niersteenoperaties uit. Anne: “Het is een veelvuldig uitgevoerde operatie in dit ziekenhuis.”

Gekristalliseerde afvalstoffen

Hoe ontstaan nierstenen? Anne: “Nierstenen zijn in feite kristallen in de urine. Wanneer deze kristallen achterblijven in de nieren, kunnen stenen ontstaan. Behandeling is niet altijd nodig. Soms is het beter om eerst te kijken of het lukt de steen spontaan uit te plassen. Ingrijpen is nodig als de stenen pijnklachten of infecties veroorzaken, snel groter worden of ervoor zorgen dat de urine niet goed weg kan. Er zijn drie verschillende behandelmethoden. In het LangeLand doen we operaties met een ureterorenoscoop (URS). Dat is een lang, dun instrument waarmee we via de urineleider de steen verwijderen. Niersteenvergruizing vindt plaats in het HagaZiekenhuis, percutane operaties (via de huid) worden uitgevoerd in het Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam of in het HagaZiekenhuis. Wij bereiden de patiënten voor en zij komen na de operatie voor controles en begeleiding weer naar het LangeLand.”

Preventie

Het weghalen van stenen is één ding, maar aangezien ze vaak terugkomen, is preventie net zo belangrijk. Anne: “Dat begint met het achterhalen van de oorzaak van de steen. Om dat efficiënt aan te pakken, hebben we een nierstenencentrum opgezet waarin we als urologen samenwerken met verschillende specialisten. Hoe gaat dat in zijn werk? Patiënten worden gescreend op risicofactoren. Mensen met een hoog risicoprofiel hebben al eerder een niersteen gehad, zijn familiair belast, hebben stenen in beide nieren, stenen die groeien, of hadden al stenen op jonge leeftijd. Bij hen doen we enkele extra onderzoeken, zoals een extra bloedtest en urinetesten over 24 uur. Daarnaast analyseren we de chemische samenstelling van de verwijderde steen. Dat geeft veel informatie. Deze onderzoeksresultaten zijn de basis voor de verdere behandeling.

Samenwerking binnen en buiten

Alle hoogrisicopatiënten worden verwezen naar een internist uit ons gespecialiseerde team. Dat kan zijn een endocrinoloog (arts gespecialiseerd in hormonen) of de nefroloog (arts gespecialiseerd in nierziekten). Zij borduren voort op de onderzoeksresultaten die bij urologie zijn verzameld. Anne: “Dat is voor patiënten heel fijn. Het scheelt een consult bij de internist en voorkomt dat de patiënt opnieuw zijn verhaal aan een andere arts moet vertellen. Het is een efficiënt proces waarbij geen tijd verloren gaat en de patiënt zich gezien voelt. Als de oorzaak is gevonden, volgt een behandelplan met medicatie en/of speciaal voedingsadvies. Omdat wij hier geen diëtist hebben, ben ik op zoek gegaan naar een diëtist in Zoetermeer. Zij heeft zich gespecialiseerd in nierstenen en maakt nu ook deel uit van ons team.” Als drijvende kracht achter deze multidisciplinaire aanpak ervaart Anne het voordeel van een kleiner ziekenhuis. “Alle specialisten kennen elkaar persoonlijk, we hebben korte lijnen en kunnen snel schakelen om onze werkwijze op elkaar af te stemmen.”

Op foto v.l.n.r.: Anne Figdor, Frédérique van Ravesteyn en Pieter Minnee (urologen van het LangeLand Ziekenhuis).

Belang van de patiënt

“Het belangrijkste verschil in deze werkwijze is echter de manier van kijken. Niet vanuit je eigen specialisme, maar vanuit het belang van de patiënt. Ik heb veel kennis en ben heel gepassioneerd in mijn vak. Maar niemand heeft alle wijsheid in pacht. Als wij bij urologie niet alle kennis in huis hebben, dan schromen we niet om experts in te schakelen uit ons netwerk. Voordat ik bij het LangeLand kwam, werkte in het Leids Universitair Medisch Centrum, in het HagaZiekenhuis in Den Haag, en deed ik verdiepingsstages in het St. Antonius in Nieuwegein en in het Franciscus Gasthuis in Rotterdam. Hierdoor heb ik een uitgebreid netwerk met artsen die van sommige zaken nog meer weten dan ik. Binnen dit netwerk is een laagdrempelig contact, waarin we kennis en expertise uitwisselen. Zorg kan alleen maar beter worden door nauwe samenwerking, daar ben ik van overtuigd.”