Samen Beslissen: de 3 goede vragen

Bestralen of opereren? Een nieuwe knie of pijnstillers om te kunnen blijven tennissen? Welke behandeling het beste past, is voor iedereen verschillend. Als het goed is, bespreken arts en patiënt alle voor- en nadelen van de behandelopties en komen ze samen tot een afgewogen besluit, passend bij de situatie van de patiënt.

Longarts Klara Rijnten is binnen het LangeLand verantwoordelijk voor de campagne Samen Beslissen met als doel het goede gesprek in de spreekkamer op gang te brengen. Klara: “Er is in de loop der jaren veel meer openheid gekomen in de communicatie tussen artsen en patiënten. Maar er is zeker nog ruimte voor verbetering. Uit onderzoek van de Patiëntenfederatie Nederland blijkt bijvoorbeeld dat in nagenoeg 50 procent van de gevallen artsen niet alle passende behandelopties voorleggen aan de patiënt.”

Bewustwording bij arts en patiënt

In het LangeLand is ook een enquête gehouden onder patiënten en de uitkomst was min of meer hetzelfde. Klara: “Het is lastig om precies te duiden hoe dat komt. Bij informatieoverdracht spelen allerlei factoren een rol. Ook al benoemt een arts alle behandelopties, dan kan het nog steeds zo zijn dat dit niet voldoende overkomt bij de patiënt. Bijvoorbeeld omdat iemand veel informatie te verwerken heeft. Hoe dan ook, het blijft belangrijk om te werken aan bewustwording en verbetering van communicatie, zowel bij artsen als patiënten. Bij artrose in de knie bijvoorbeeld, kun je onder andere fysiotherapie proberen, pijn bestrijden met pijnstillers of een operatie ondergaan. Elke optie heeft voor- en nadelen. Het doel is dat de arts de verschillende mogelijkheden schetst zonder daarin te sturen, zodat de patiënt zelf een onderbouwde keuze kan maken over een behandeling die bij zijn of haar situatie past.”

Persoonlijke voorkeuren zijn leidend

Samen beslissen gaat uit van de gedachte dat zorgverleners en patiënten verschillende, maar even belangrijke, expertise in te brengen hebben bij het maken van medische beslissingen. Samen beslissen betekent voor zorgverleners dat ze beter kunnen inspelen op de behoeften en voorkeuren van de patiënt. Voor de patiënt betekent samen beslissen dat er een keuze wordt gemaakt die het beste aansluit bij de eigen situatie en persoonlijke voorkeuren.

Rol van de patiënt

De patiënt heeft zelf dan ook een belangrijk aandeel in het proces van samen beslissen. Via voorlichtingsmateriaal worden mensen gewezen op ‘De drie goede vragen’. Dit zijn vragen die patiënten kunnen stellen in de spreekkamer en thuis kunnen voorbereiden.

1. Wat zijn mijn mogelijkheden?
2. Wat zijn de voor- en nadelen van die mogelijkheden?
3. Wat betekent dit in mijn situatie?

Daarnaast zijn er meer hulpmiddelen. Voor veel voorkomende ziektebeelden bestaan consultkaarten waarin de behandelopties zijn beschreven, inclusief voor- en nadelen. Je kunt ze online vinden of vragen aan je arts. Klara: “Daarnaast raad ik mensen aan om andere vragen van tevoren op te schrijven en iemand mee te nemen naar het gesprek. Samen hoor je nu eenmaal meer dan alleen. Of maak een opname van het gesprek met je telefoon. Dan kun je het gesprek thuis nog een keer rustig naluisteren. Las eventueel een denkpauze in waarin je de informatie kunt laten bezinken of kunt bespreken met je huisarts.”

Feedback op gesprekstechnieken

Dit voorjaar hebben alle artsen in het LangeLand een individuele training gevolgd. Hierin is de kennis over gesprekstechnieken opgefrist en geoefend met een acteur. Die gesprekken zijn vastgelegd op film en besproken met een coach. Klara: “Best spannend om op die manier feedback te krijgen, maar ook leerzaam. Ik realiseerde me bijvoorbeeld hoe belangrijk het is om dóór te vragen. Onbewust vul je al snel iets in voor een ander. Stel dat een patiënt zegt: ‘Ik wil liever geen behandeling met allemaal poespas’, wat verstaat die persoon dan precies onder poespas? Ik werd me ervan bewust dat ik soms de vraag te veel vanuit mezelf interpreteer.”

Groepstraining

Na de individuele trainingen volgt een groepstraining, waarin het medisch team stilstaat bij concrete voorbeelden uit het LangeLand. Klara: “Ik ben heel blij dat veel specialisten zich inzetten voor deze training. Dat is zeker niet vanzelfsprekend in deze hectische tijd, waarin corona al zo veel extra van ons heeft gevraagd. Het is natuurlijk niet zo dat er nu geen goede gesprekken plaatsvinden of dat er niet samen besloten wordt, maar gelukkig onderkent iedereen het belang van goede communicatie. En hoe beter de communicatie, hoe beter de zorg en hoe tevredener de patiënt.”

Tekst: Ans Meiborg

Foto: Studio Oostrum Foto + Film